Đánh giá mức phát triển vân động thô và tinh ở trẻ
ĐÁNH GIÁ MỨC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG THÔ VÀ TINH Ở TRẺ
BS.Phan Thiệu Xuân Giang
Mốc phát triển vận động thô là điểm dễ nhớ nhất đối với hầu hết cha mẹ và đây cũng là câu hỏi mở đầu mà không gây một đe doạ nào. Dùng độ tuổi mà các mốc trẻ đạt được, đánh giá sự tiến triển là chỉ số đánh giá vận động tốt nhất , chỉ số này được định nghĩa là tuổi vận động / tuổi thật. Chỉ số vận động thô dưới 50 ở trẻ khi không có bệnh lý tiến triển, thì cuối cùng sẽ có đi kèm với khuyết tật về chức năng vận động. Chỉ số vận động thô bằng hoặc trên 50 hầu như không có vấn đề khuyết tật về vận động lâu dài về sau. Có một số ngoại lệ, trẻ bị liệt nửa người có thể chỉ có hơi chậm trễ ở mốc phát triển vận động thô lúc còn nhỏ nhưng có thể có khuyết tật rõ ràng sau này về chức năng vận động thô và vận động tinh.
Đừng bao giờ sử dụng các mốc phát triển vận động thô như là một yếu tố chỉ dẫn nhằm đánh giá phát triển nhận thức. Sự phát triển về vận động tốt có thể thấy ở những trẻ có khuyết tật về trí tuệ nặng, ngược lại có nhiều trẻ và người lớn bị bại não nặng nhưng lại có trí tuệ ở mức bình thường hoặc trên bình thường và là người hữu ích. Tuy nhiên, mặc dù không có khả năng dự báo hữu ích về chất lượng nhưng cũng có mối liên hệ về chất lượng giữa phát triển vận động và nhận thức. Những bất thường về vận động có nhiệm vụ như một yếu tố chỉ dẫn hữu ích đối với các bất thường về phát triển không liên quan đến vận động. Như đã nói ở trên, các khuyết tật về trí tuệ và các khuyết tật về phát triển không liên quan đến vận động khác có thể biểu hiện khởi đầu bằng bất thường về vận động trước khi khuyết tật về chức năng có ý nghĩa hơn trở nên rõ ràng. Điều này đúng ngay cả khi các bất thường về vận động ở mức độ nhẹ và không gây ra khuyết tật về vận động( ví dụ có nhiều trẻ chậm phát triển tâm thần có chậm phát triển vận động trước đó nhưng các chậm phát triển vận động này chỉ ở mức nhẹ, cuối cùng trẻ vẫn có thể đi lại thực hiện các chức năng được nhưng trẻ có chậm phát triển về nhận thức).
BẢNG LIỆT KÊ CÁC MỐC TUỔI ĐẠT ĐƯỢC TRONG CÁC LÃNH VỰC VẬN ĐỘNG CHÍNH
Điểm mốc Tuổi trung bình đạt được
Vận động thô ( Tháng)
Chỉ nâng được đầu 1 tháng
Nâng đầu khi nằm sấp chống tay 4 tháng
Lật từ sấp sang ngửa 4 tháng
Lật từ ngửa sang sấp 5 tháng
Ngồi có trợ giúp 5 tháng
Ngồi một mình 6 tháng
Tự ngồi lên 8 tháng
Bò 8 tháng
Bám đứng lên 9 tháng
Đi có bám 9 tháng
Đi một mình 12 tháng
Chạy 15 tháng
Bước lên cầu thang 21 tháng
Bước xuống cầu thang 27 tháng
Đạp xe ba bánh 36 tháng
Nhảy quãng 60 tháng
Đạp xe hai bánh 72 tháng
Vận động tinh/Kỹ năng đáp ứng
Mở nắm tay 3 tháng
Đưa đồ vật vào đường giữa cơ thể 4 tháng
Chuyển đổi ( từ tay này sang tay kia) 5 tháng
Với và nắm một bên 6 tháng
Ăn bốc bằng tay 9 tháng
Biết sử dụng ly mà không cần trợ giúp 9 tháng
Cầm đồ vật bằng hai ngón trỏ và cái 10-11 tháng
Biết sử dụng muỗng 12 tháng
Biết buông đồ vật tự ý 12 tháng
Có biểu hiện thuận tay 24 tháng