Các test tâm lý thần kinh

                                               CÁC TEST TÂM LÝ HỌC THẦN KINH                                        

                                                 Bs.Phan Thiệu Xuân Giang

Tại sao chúng ta lại phải làm test?: Trong quá khứ , mối quan  tâm về tâm lý thần kinh lâm sàng, đặc biệt là trong lãnh vực lượng giá, đã phản ánh một nhu cầu cần phải mở rộng việc hiểu biết trên lâm sàng về hành vi có ảnh hưởng đến chức năng của con người được gây ra bởi sự rối loạn chức năng của não bộ. Vì lẽ đó, việc đánh giá chức năng của não thông qua thực hiện test tâm lý thần kinh là một đóng góp chính đối với tâm lý học. Tâm lý thần kinh lâm sàng là một lãnh vực phát triển nhanh trong đó nhà tâm lý thần kinh có thể đóng một số vai trò.Theo cách truyền thống, một trong những vai trò đó là việc thực hiện các đánh giá tâm lý thần kinh về mối quan hệ giữa não bộ và hành vi. Mục đích của các công cụ thực hiện đánh giá tâm lý thần kinh là nhằm để xác định điểm mạnh yếu về hành vi và nhận thức của một bệnh nhân nhằm để trợ giúp trong việc chẩn đoán phân biệt các rối loạn sức khoẻ tâm thần  và trợ giúp trong các kế hoạch điều trị và xuất viện.

Một phần lớn (hơn 50%) trong tất cả các lượng giá tâm lý thần kinh là nhằm mục đích chẩn đoán. Nói một cách tổng quát, câu hỏi đưa ra nhằm hiểu được có phải có những dấu chỉ cho thấy có sự suy giảm về khả năng nhận thức và có phải các test gợi ý một chẩn đoán đặc hiệu hay những tình trạng bệnh lý thần kinh. Trong nhiều trường hợp liên quan đến bệnh lý rõ ràng ( như u não và tai biến mạch máu não) , lượng giá tâm lý thần kinh là yếu tố chỉ dẫn hay là yếu tố bổ sung cho các thủ thuật thần kinh sâu hơn hay các thủ thuật hình ảnh thần kinh có thể giúp thiết lập một chẩn đoán chính xác về bệnh lý y khoa hay bệnh lý thần kinh. Trong những trường hợp khác ( như các khuyết tật học tập, rối loạn giảm chú ý, sa sút trí tuệ, chấn thương đầu nhẹ), chẩn đoán y khoa gặp chướng ngại nhiều hơn và không thể làm rõ được bằng các kỹ thuật hình ảnh thần kinh. Các lượng giá tâm lý thần kinh đóng một vai trò chủ yếu trong việc đánh giá những tình trạng này, bởi vì các chẩn đoán  này phần lớn dựa vào các triệu chứng hành vi. Trong một vài tình trạng y khoa ( Như là động kinh, bệnh xơ cứng rải rác,và bệnh AIDS), các lượng giá tâm lý thần kinh chỉ có vai trò chẩn đoán nhỏ nhưng chúng được sử dụng để ghi nhận những điểm mạnh, điểm yếu về nhận thức và tóm tắt các chiến lược điều trị có hiệu quả và đưa bệnh nhân vào trường học hay những môi trường dạy nghề. Vì vậy, nhiều đánh giá về tâm lý thần kinh được thực hiện với mục đích mô tả nhiều hơn. Vì lẽ đó, vai trò của những nhà tâm lý thần kinh tiến triển từ việc là một nhà chẩn đoán chặt chẽ thành một người cung cấp các mô tả về chức năng nhận thức, khả năng đáp ứng hiện tại và tiên lượng ở tương lai.

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THĂM KHÁM TÂM LÝ THẦN KINH:

Bạn không thể xác định được có phải một chức năng nào đó của não bị suy kém hay không nếu bạn không đánh giá chức năng đó. Lượng giá tâm lý thần kinh là một lượng giá khách quan, dễ hiểu về một mức độ rộng lớn các lãnh vực thực hành chức năng nhận thức, hành vi. Dựa vào những khả năng và điểm yếu mà test ghi nhận được, nhà tâm lý thần kinh có thể đưa ra những khuyến cáo về phục hồi chức năng và điều trị.

CÁC LOẠI TEST TÂM LÝ THẦN KINH:

Test về việc đạt được kỹ năng ( Achievement tests): đo lường xem đối tượng đã có được lợi ích như thế nào bởi học tập và kinh nghiệm.

Test về hành vi –đáp ứng: Xem xét xem điều gì mà một cá thể thường xuyên và có thói quen thực hiện, điều gì cá thể không làm được

Test về trí tuệ: là đo lường phức tạp về khả năng thực hành, ngôn ngữ có liên quan đến việc đạt được ( kiến thức thực tế) và năng lực ( ví dụ khả năng giải quyết vấn đề)

Test nhân cách: đo lường các đặc tính như tình trạng cảm xúc, mối liên hệ giữa cá thể đó với người khác, động cơ.

Các tóm tắt về khả năng nghề nghiệp: đánh giá các ý kiến, thái độ nhằm cho thấy sự quan tâm của cá thể trong các lãnh vực khác nhau về công việc hay nghề nghiệp.

Các nhà tâm lý xem xét các chức năng “được tinh thể hoá” là chức năng phụ thuộc nhiều nhất vào các yếu tố văn hoá và học tập. Ngược lại, các chức năng “ linh động” thì không phụ thuộc vào văn hoá và độc lập. Khả năng giải quyết vấn đề và lý giải trừu tượng được xem như có tính linh động. Ngược lại, đánh vần và kiến thức thực tế được xem như “tinh thể hoá” ( cứng ngắc). Tuy nhiên cũng còn có những tranh cãi về sự phân biệt này.

Phỏng vấn cũng là một phần quan trọng nhằm đánh giá tâm lý thần kinh. Lợi ích của việc nói chuyện với bệnh nhân bao gồm việc hiểu biết về sự trình bày triệu chứng của bệnh nhân, ý thức của bệnh nhân về triệu chứng của họ, xem xét tiền sử về học tập, hôn nhân, xã hội và phát triển của bệnh nhân.