ĐÁNH GIÁ MỨC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG THÔ VÀ TINH Ở TRẺ

                                                                                    BS.Phan Thiệu Xuân Giang

 

Mốc phát triển vận động thô là điểm dễ nhớ nhất đối với hầu hết cha mẹ và đây cũng là câu hỏi mở đầu mà không gây một đe doạ nào. Dùng độ tuổi mà các mốc  trẻ đạt được, đánh giá sự tiến triển là chỉ số đánh giá vận động  tốt nhất , chỉ số này được định nghĩa là tuổi vận động / tuổi thật. Chỉ số vận động thô dưới 50 ở trẻ khi không có bệnh lý tiến triển, thì cuối cùng sẽ có đi kèm với khuyết tật về chức năng vận động. Chỉ số vận động thô bằng hoặc trên 50 hầu như không có vấn đề khuyết tật về vận động lâu dài về sau. Có một số ngoại lệ, trẻ bị liệt nửa người có thể chỉ có hơi chậm trễ ở mốc phát triển vận động thô lúc còn nhỏ nhưng có thể có khuyết tật rõ ràng sau này về chức năng vận động thô và vận động tinh.

Đừng bao giờ sử dụng các mốc phát triển vận động thô như là một yếu tố chỉ dẫn nhằm đánh giá phát triển nhận thức. Sự phát triển về vận động tốt có thể thấy ở những trẻ có khuyết tật về trí tuệ nặng, ngược lại có nhiều trẻ và người lớn bị bại não nặng nhưng lại có trí tuệ ở mức bình thường hoặc trên bình thường và là người hữu ích. Tuy nhiên, mặc dù không có khả năng dự báo hữu ích về chất lượng nhưng cũng có mối liên hệ về chất lượng  giữa phát triển vận động và nhận thức. Những bất thường về vận động có nhiệm vụ như một yếu tố chỉ dẫn hữu ích đối với các bất thường về phát triển không liên quan đến vận động. Như đã nói ở trên, các khuyết tật về trí tuệ và các khuyết tật về phát triển không liên quan đến vận động khác có thể biểu hiện khởi đầu bằng bất thường về vận động trước khi khuyết tật về chức năng có ý nghĩa hơn trở nên rõ ràng. Điều này đúng ngay cả khi các bất thường về vận động ở mức độ nhẹ và không gây ra khuyết tật về vận động( ví dụ có nhiều trẻ chậm phát triển tâm thần có chậm phát triển vận động trước đó nhưng các chậm phát triển vận động này chỉ ở mức nhẹ, cuối cùng trẻ vẫn có thể đi lại thực hiện các chức năng được nhưng trẻ có chậm phát triển về nhận thức).

BẢNG LIỆT KÊ CÁC MỐC TUỔI ĐẠT ĐƯỢC TRONG CÁC LÃNH VỰC VẬN ĐỘNG CHÍNH

Điểm mốc                                                                             Tuổi trung bình đạt được

Vận động thô                                                                                    ( Tháng)

Chỉ nâng được đầu                                                                                1 tháng

Nâng đầu khi nằm sấp  chống  tay                                                        4 tháng

Lật từ sấp sang ngửa                                                                             4 tháng

Lật từ ngửa sang sấp                                                                             5 tháng

Ngồi có trợ giúp                                                                                   5 tháng

Ngồi một mình                                                                                      6 tháng

Tự ngồi lên                                                                                            8 tháng

Bò                                                                                                          8 tháng

Bám đứng lên                                                                                        9 tháng

Đi  có bám                                                                                             9 tháng

Đi một mình                                                                                          12 tháng

Chạy                                                                                                      15 tháng

Bước lên cầu thang                                                                               21 tháng

Bước xuống cầu thang                                                                          27 tháng

Đạp xe ba bánh                                                                                     36 tháng 

Nhảy quãng                                                                                           60 tháng

Đạp xe hai bánh                                                                                    72 tháng  

 

Vận động tinh/Kỹ năng đáp ứng

Mở nắm tay                                                                                          3 tháng

Đưa đồ vật vào đường giữa cơ thể                                                      4 tháng

Chuyển đổi ( từ tay này sang tay kia)                                                  5 tháng

Với và nắm một bên                                                                             6 tháng

Ăn bốc bằng tay                                                                                   9 tháng

Biết sử dụng ly mà không cần trợ giúp                                                9 tháng                        

Cầm đồ vật bằng hai ngón  trỏ và cái                                                  10-11 tháng

Biết sử dụng muỗng                                                                             12 tháng

Biết buông đồ vật tự ý                                                                         12 tháng

Có biểu hiện thuận tay                                                                         24 tháng